આખું હિમાલય શિવશંકરનું સ્થાન છે અને તેના તમામ સ્થળોએ પહોંચવું ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. ચાહે તે અમરનાથ હોય, કેદારનાથ હોય કે પછી કૈલાશ માનસરોવર. આ ઊપરાંત એક બીજું સ્થળ શ્રીખંડ મહાદેવ છે. અમરનાથ યાત્રામાં લોકોને લગભગ 14000 ફૂટ ઊંચાઈ પર ચઢવાનું હોય છે, જ્યારે શ્રીખંડ મહાદેવના દર્શન કરવા માટે 18570 ફૂટ ઊંચાઈએ ચડવું પડે છે.
સ્થળ સાથે જોડાયેલી માન્યતા
અહીં એવું માનવામાં આવે છે કે આ તે સ્થાન છે જ્યાં ભસ્માસુર નામના રાક્ષસે શિવ પાસેથી આકરી તપસ્યા કરીને એવુ વરદાન મેળવ્યું હતું કે તે જેના પર પણ હાથ મૂકશે તે ભસ્મ થઈ જશે. પછી તેના મનમાં પાપ આવ્યું અને તે માતા પાર્વતી સાથે લગ્ન કરવાનું વિચારવા લાગ્યો અને ભગવાન શિવ પર હાથ મૂકીને તેનો નાશ કરવા માંગતો હતો. પણ ભગવાન વિષ્ણુ બધું સમજી ગયા. તેમણે માતા પાર્વતીનું સ્વરૂપ ધારણ કર્યું અને ભસ્માસુરને તેમની સાથે નૃત્ય કરવા માટે મનાવ્યા. નૃત્ય કરતી વખતે ભસ્માસુરે તેના પોતાના માથા પર જ હાથ મુકી દીધો અને બળીને ભસ્મ થઈ ગયો. કહેવાય છે કે આજે પણ અહીંની માટી અને પાણી લાલ દેખાય છે.
18570 ફૂટની ઊંચાઈએ ચડવુ પડશે
સામાન્ય રીતે કૈલાશ માનસરોવરની યાત્રાને સૌથી મુશ્કેલ અને દુર્ગમ ધાર્મિક યાત્રા માનવામાં આવે છે. જો તે પછી કોઈનો નંબર આવે તો તે અમરનાથ યાત્રા છે, પરંતુ અમરનાથ યાત્રા કરતાં હિમાચલ પ્રદેશના શ્રીખંડ મહાદેવની યાત્રા વધુ મુશ્કેલ છે. અમરનાથ યાત્રા કે જ્યાં લોકોને લગભગ 14000 ફૂટ ચડવાનું હોય છે ત્યાં શ્રીખંડ મહાદેવના દર્શન કરવા માટે 18570 ફૂટની ઊંચાઈએ જવુ પડે છે અને અહીં સુધી પહોંચવાનો રસ્તો પણ ખૂબ જોખમી છે. અમરનાથ કરતાં પણ વધુ મુશ્કેલ શ્રીખંડ મહાદેવની આ યાત્રા ધ્રુજાવી દે તેવી છે.
ટ્રેક સુંદર ખીણોમાંથી પસાર થાય છે
18 હજાર ફૂટની ઊંચાઈ પર સ્થિત શ્રીખંડ યાત્રા દરમિયાન શ્વાસ લેવા માટે ઓક્સિજનની પણ કમી હોય છે. શ્રીખંડ જતી વખતે લગભગ એક ડઝન ધાર્મિક સ્થળો અને દેવશિલાઓ છે. શ્રીખંડમાં ભગવાન શિવનું શિવલિંગ છે. શ્રીખંડથી લગભગ 50 મીટર પહેલા પાર્વતી, ગણેશ અને કાર્તિક સ્વામીની મૂર્તિઓ પણ આવે છે. શ્રીખંડ મહાદેવ હિમાચલના ગ્રેટ હિમાલયન નેશનલ પાર્કની બાજુમાં છે. સ્થાનિક લોકોના મતે આ શિખર પર ભગવાન શિવનો વાસ છે. તેના શિવલિંગની ઊંચાઈ 72 ફૂટ છે. અહીં પહોંચવા માટે સુંદર ખીણોમાં થઈને ટ્રેક કરવો પડે છે.
શ્રીખંડ મહાદેવના મુશ્કેલ માર્ગો પર ખચ્ચર ચાલી શકતા નથી
લોકો અમરનાથ યાત્રા દરમિયાન ખચ્ચરનો સહારો લે છે પરંતુ શ્રીખંડ મહાદેવના 35 કિલોમીટર જેટલા મુશ્કેલ ચઢાણ પર કોઈ ખચ્ચર ઘોડો ચાલી શકતો નથી. શ્રીખંડનો રસ્તો રામપુર બુશહરથી જાય છે. અહીંથી નિર્મંડ, પછી બાગીપુલ અને છેલ્લે જાંવ પછી પગપાળા યાત્રા શરુ થાય છે.
મેડિકલ ચેકઅપ પછી મળે છે મુસાફરીની મંજૂરી
આ ટીમના સૂચનો મુજબ જરૂરી વ્યવસ્થા કરવામાં આવશે. યાત્રાના તમામ મહત્વના સ્ટોપ્સ અને માર્ગોનું પણ સમારકામ કરવામાં આવશે. ધારાસભ્યશ્રી રામે સંબંધિત અધિકારીઓને તમામ સ્ટોપ પર મુસાફરોને જરૂરી સુવિધાઓ આપવા જણાવ્યું છે. ડેપ્યુટી કમિશનરે માહિતી આપી છે કે તમામ મુસાફરોની નોંધણી કરવામાં આવશે અને તેમની પાસેથી રજિસ્ટ્રેશન ફી તરીકે 100 રૂપિયા લેવામાં આવશે. મેડિકલ ચેકઅપ બાદ જ ભક્તોને યાત્રા શરૂ કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. મુસાફરી દરમિયાન બચાવ ટીમો અને તબીબી ટીમ હર સમયે તૈનાત રહેશે. કોઈપણ ભક્તને નોંધણી વગર મુસાફરી કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે નહીં.
યાત્રાના ત્રણ તબક્કા છે
જાંવથી સિંહગાડ 3 કિમી., સિંહગાડથી થાચડુ 8 કિમીના અંતરે છે અને થાચડુ થી ભીમ દ્વાર 9 કિમીના અંતરે છે. યાત્રાના ત્રણેય તબક્કામાં શ્રીખંડ સેવા દળ વતી મુસાફરોની સેવામા દિવસ-રાત લંગર ચાલે છે. શ્રીખંડ કૈલાશ દર્શન 7 કિલોમીટરના અંતરે છે અને દર્શન બાદ ભીમ દ્વાર કે થાચડુ પરત ફરવું ફરજિયાત છે.
સિંહગાડ, થાચરુ, કાલીકુંડ, ભીમદ્વારી, પાર્વતી બાગ, નયનસરોવર અને ભીમબાહી વગેરે સ્થળો યાત્રામાં આવે છે. સિંહગાડ યાત્રાનો બેઝ કેમ્પ છે. જ્યાંથી ભક્તોને તેમના નામ નોંધાવ્યા બાદ મુસાફરી કરવાની છૂટ અપાય છે. શ્રીખંડસેવા સમિતિ વતી દરેક સ્ટોપ પર ભક્તો માટે લંગરની વ્યવસ્થા કરવામાં આવે છે.
કેવી રીતે પહોંચવું
શ્રીખંડ મહાદેવ પહોંચવા માટે શિમલા જિલ્લાના રામપુરથી કુલ્લુ જિલ્લાના નિર્મંડ થઈને બાગીપુલ અને જાંવ ગાડી કે બસ દ્વારા પહોંચવું પડે છે. જ્યાંથી આગળ લગભગ ત્રીસ કિલોમીટર ચાલવું પડે છે.
શિમલાથી રામપુર - 130 કિમી
રામપુરથી નિર્મંડ - 17 કિમી
નિર્મંડથી બાગીપુલ - 17 કિમી
બાગીપુલથી જાંવ - લગભગ 12 કિલોમીટર