સોમનાથ નામ સાંભળતા જ યાદ આવે ઘુઘવાટા દરિયા કિનારે આવેલું મહાદેવ નું એ વિશાળ મંદિર. હિરણ, કપીલા અને સરસ્વતી નદીઓ નો ત્રિવેણી સંગમ કે ગીતા ના પાઠ શીખવતું એ ગીતા મંદિર.
પણ તમે ક્યારેય સોમનાથ માં આવેલા એ શક્તિપીઠ વિશે સાંભળ્યું છે?
તો ચાલો આજે તમને એ શક્તિપીઠ ના દર્શન કરાવું.
માં શક્તિ ના 51 શક્તિપીઠ માનું એક શક્તિપીઠ એટલે કે શ્રી ચંદ્રભાગા શક્તિપીઠ. ચંદ્રભાગા અથવા પ્રભાસ શક્તિપીઠ એ હિન્દુઓમાં સૌથી પ્રસિદ્ધ મંદિરોમાંનું એક છે. તે ગુજરાતના પ્રભાસ પ્રદેશમાં ત્રિવેણી સંગમ પાસે છે અને પુરાણોમાં પણ તેનો ઉલ્લેખ છે. હાલમાં, આ શક્તિપીઠ સોમનાથ ટ્રસ્ટના શ્રી રામ મંદિરની પાછળની બાજુએ અને હરિહર વન પાસે આવેલી છે. મંદિર તરફ જતો રસ્તો શ્રી રામ મંદિરના પ્રવેશદ્વારની ડાબી બાજુથી જાય છે. સોમનાથ પ્રદેશમાં આ શક્તિપીઠની શક્તિ વિશે માહિતીનો અભાવ છે. મોટાભાગના માર્ગદર્શિકાઓ આ મંદિરને ત્યાંના સ્થાનિક ધાર્મિક મંદિરોમાં સામેલ કરતા નથી. તેથી, ભક્તોએ માતા સતીના આ સ્વરૂપને જાતે જોવા માટે પ્રયત્ન કરવો પડશે. દર વર્ષે દેશના તમામ ભાગોમાંથી મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ પવિત્ર સ્થાનની પૂજા કરવા માટે આવે છે, કારણ કે એવું કહેવાય છે કે જે લોકો અહીં સાચા અર્થમાં પૂજા કરે છે તેઓ તેમના ભૂતકાળના પાપોમાંથી મુક્તિ મેળવે છે.
મહત્વ
ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર, દેવી સતીના ભાગો આ તમામ સ્થળો પર પડ્યા હતા. દંતકથા અનુસાર, ભગવાન શિવના સસરા રાજા દક્ષે એક યજ્ઞનું આયોજન કર્યું હતું, જેમાં રાજા દક્ષે ભગવાન શિવ અને માતા સતીને આમંત્રણ મોકલ્યું ન હતું, કારણ કે રાજા દક્ષ ભગવાન શિવને પોતાના સમાન માનતા ન હતા. માતા સતીને તે સાંભળીને ખૂબ જ ખરાબ લાગ્યું. તે આમંત્રણ વિના યજ્ઞમાં પહોંચી. યજ્ઞ સ્થળ પર ભગવાન શિવનું ઘણું અપમાન થયું, જે માતા સતી સહન ન કરી શક્યા અને તેઓ ત્યાંના હવન કુંડમાં કૂદી પડ્યા. ભગવાન શંકરને આની જાણ થઈ, ત્યારબાદ તેઓ ત્યાં પહોંચ્યા અને હવન કુંડમાંથી માતા સતીના શરીરને બહાર કાઢ્યા અને તાંડવ કરવા લાગ્યા, જેનાથી સમગ્ર બ્રહ્માંડમાં ખળભળાટ મચી ગયો. આ સંકટમાંથી સમગ્ર બ્રહ્માંડને બચાવવા માટે, ભગવાન વિષ્ણુએ માતા સતીના શરીરને તેમના સુદર્શન ચક્રમાંથી 51 ભાગોમાં વિભાજિત કર્યું, તે અંગ જ્યાં પડ્યું તે શક્તિપીઠ બન્યું.
પ્રભાસ શક્તિપીઠમાં, માતા સતીનું "પેટ" પડી ગયું. અહીં માતા સતીને ‘ચંદ્રભાગા’ અને ભગવાન શિવને ‘વક્રતુંડ’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે.
ઇતિહાસ અને ધાર્મિક જોડાણ
આ શક્તિપીઠ, દેવી સતીના પડી ગયેલા અંગના સ્થાને બનેલ, દેવી ચંદ્રભાગા, પ્રમુખ દેવતાના નામે પૂજાય છે અને દેવી સતી સાથે બેઠેલા ભગવાન શિવ અથવા ભૈરવ ભગવાન વક્રતુન્ડ તરીકે પૂજાય છે. આ મંદિર સોમનાથના વિશ્વ પ્રસિદ્ધ મંદિરની નજીક આવેલું છે, જે ભગવાન શિવને સમર્પિત છે, જ્યાં પ્રભાસ શક્તિપીઠ અથવા દેવી ચંદ્રભાગાની માન્યતા પણ કેટલાક નિષ્ણાતો દ્વારા સ્વીકારવામાં આવી છે.
પ્રભાસ શક્તિપીઠના ઉત્પત્તિ સ્થાન અંગે ઘણા મંતવ્યો છે, જો કે, જૂનાગઢના વેરાવળ શહેરમાં પવિત્ર ગિરનાર પર્વતની ટોચ પર આવેલ અંબા માતાના મંદિરને સ્થાનિક લોકો પ્રભાસ શક્તિપીઠ તરીકે પૂજે છે. જૂનાગઢ શહેર, જે તેના ઐતિહાસિક વારસા અને ધાર્મિક સ્થળો માટે પ્રખ્યાત છે, અહીંથી 600 મીટરના અંતરે પવિત્ર ગિરનાર પર્વતની તળેટીમાં આવેલું છે.
ભગવાન શિવના ભીમદેવ દ્વારા ચંદનના લાકડા અને પથ્થરથી ચાર પગથિયાંમાં બનેલું આ મંદિર પોતે જ પ્રાચીન કલા અને સંસ્કૃતિનું અદભૂત અજાયબી છે. એવું માનવામાં આવે છે કે પ્રભાસ પાટણ (સોમનાથ) નું આ પવિત્ર સ્થળ પૌરાણિક નદીઓ - સરસ્વતી, હિરણ્યા અને કપિલા ના સંગમ પર સ્થિત છે, જ્યાં ભગવાન શિવના કાલભૈરવના રૂપમાં દિવ્ય શિવલિંગ બિરાજમાન છે. આ પવિત્ર ભૂમિ પર ચંદ્રદેવે શિવલિંગ સ્થાપિત કરીને ભગવાન શિવની પૂજા કરી હતી તેવી માન્યતાને કારણે તેને ભગવાન સોમનાથ (સોમ અથવા ચંદ્રનો નાથ અથવા ભગવાન એટલે કે ભગવાન શિવ)ના નિવાસસ્થાન તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ વિશ્વ પ્રસિદ્ધ મંદિર પર ભક્તોનો ધાર્મિક ઉત્સાહ જોવા મળે છે.
અંબાલા મંદિર પણ ઊંચા ગિરનાર ડુંગરના શિખર પર અમુક અંતરે આવેલું છે. ગિરનાર પર્વત દેવી અંબાને સમર્પિત છે.
એવું માનવામાં આવે છે કે એકવાર તમે આ મંદિરના દર્શન કરો તો વિવાહિત જીવન ખૂબ જ સુખી જીવન તરફ દોરી જાય છે. આ જ કારણ છે કે દેવી અંબા માતાના આશીર્વાદ મેળવ્યા પછી જ નવવિવાહિત યુગલ અહીં તેમના સુખી જીવનની શરૂઆત કરે છે. ગુજરાત રાજ્યના સૌથી જૂના મંદિરોમાંનું એક, આ પ્રખ્યાત હિન્દુ મંદિર 12મી સદી પહેલા બાંધવામાં આવ્યું હોવાનું માનવામાં આવે છે. દેવી અંબા માતા જૂનાગઢની પ્રમુખ મહિલા છે, જેમના પગના નિશાન પવિત્ર ગિરનાર પર્વત પર કોતરેલા છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ પવિત્ર સ્થાન પર ભગવાન કૃષ્ણની મુંડન વિધિ પણ કરવામાં આવી હતી, જોકે કેટલાક નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, ભગવાન શ્રી કૃષ્ણ અને ભગવાન બલરામનું મંદિર કુરુક્ષેત્રમાં સાવિત્રી દેવી શક્તિપીઠ મંદિરમાં કરવામાં આવ્યું હોવાનું કહેવાય છે. અંબા માતાના મંદિરમાં સોનાથી બનેલું એક સુંદર ઉપકરણ છે, જેના પર 51 પવિત્ર શ્લોકો કોતરેલા છે. અંબા માતાના દર્શન કરવા માટે આખું વર્ષ ભક્તોની ભીડ રહે છે. સાથે જ મંદિરની અગ્નિમાં આયોજિત ભવાઈ લોક નાટ્યનો આનંદ માણવા લોકો પણ અહીં મોટી સંખ્યામાં ઉમટી પડે છે.
મેળો અને તહેવારો
શિવરાત્રીનો અવસર ભારે ભક્તિભાવ અને ઉત્સાહ સાથે ઉજવવામાં આવે છે. વીજળી અને ખુશીઓ સાથે તહેવારની યાદમાં મેળાઓનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે.
નવરાત્રી એક પ્રખ્યાત તહેવાર છે જે સમગ્ર ભારતમાં ઉજવવામાં આવે છે. ચંદ્રભાગા શક્તિપીઠ, ગુજરાતમાં ઉત્સવની ચમક અદ્ભુત છે. ભક્તો ગરબા અને દાંડિયાના નૃત્યનો આનંદ માણે છે. નવરાત્રિના આ નવ દિવસોમાં લોકો પણ ઉપવાસ કરે છે અને માટીમાંથી મેળવેલ ખોરાક ખાતા નથી.
નાગપંચમી પણ અહીં સંપૂર્ણ ઉર્જા, સમર્પણ અને શ્રદ્ધા સાથે ઉજવવામાં આવે છે.
પૂજા સમયપત્રક
ચંદ્રભાગા શક્તિપીઠ આખું વર્ષ ખુલ્લું રહે છે. મંદિર સવારે 6:00 વાગ્યે ખુલે છે અને સાંજે 08:00 વાગ્યે બંધ થાય છે. સવારથી સાંજ સુધી કોઈપણ સમયે મંદિરમાં પૂજા કરવા માટે જઈ શકાય છે.
કેવી રીતે પહોંચવું
વિમાન દ્વારા
જો કે જૂનાગઢ પાસે પોતાનું એરપોર્ટ નથી પરંતુ નજીકનું એરપોર્ટ તમને મદદ કરી શકે છે. રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય બંને એરપોર્ટ જૂનાગઢ નજીકના શહેરોમાં સ્થિત છે. એરપોર્ટથી તમે ચંદ્રભાગા મંદિર સુધી પહોંચવા માટે બસો અને ટેક્સીઓ જેવા રોડવેઝની મદદ લઈ શકો છો.
રેલવે દ્વારા
વેરાવળનું વેરાવળ જંકશન રેલ્વે સ્ટેશન આ મંદિરનું સૌથી નજીકનું રેલ્વે સ્ટેશન છે. તમારી સહાય માટે ખાનગી બસો અને ટેક્સીઓ ઉપલબ્ધ છે.
રોડવેઝ દ્વારા
પ્રખ્યાત શક્તિપીઠ પ્રભાસ અમદાવાદની નજીક આવેલું છે જે દેશભરના મુખ્ય શહેરો સાથે સારી રીતે જોડાયેલું છે. સમગ્ર દેશમાં મંદિર માટે વિવિધ બસો અને ટેક્સી સેવાઓ સરળતાથી ઉપલબ્ધ છે.
મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય
જોકે મંદિર આખું વર્ષ ખુલ્લું રહે છે પરંતુ ચંદ્રભાગા પ્રભાસ શક્તિપીઠની મુલાકાત લેવાનો શ્રેષ્ઠ સમય શિયાળો છે. ઓક્ટોબરથી માર્ચ ત્યાંની મુલાકાત લેવાનો યોગ્ય સમય છે કારણ કે તે સમયે હવામાન અકલ્પનીય હોય છે. ચોમાસુ અને ભારે વરસાદ, ભૂસ્ખલન તમારી યોજના બગાડી શકે છે. તેથી મુલાકાત લેવા માટે શિયાળો આદર્શ સમય છે.
દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સિવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ
તમારા જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો
મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો
Tripoto ગુજરાતીને ફેસબુક પર ફોલો કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો