ભારતના લગભગ દરેક શહેરમાં એવા ઘણા પ્રાચીન મંદિરો છે જ્યાં આજે પણ ભક્તોની લાંબી કતારો લાગે છે. ઉત્તર-ભારતથી દક્ષિણ ભારત અને પૂર્વ-ભારતથી પશ્ચિમ-ભારત સુધી, તમને આવા હજારો મંદિરો જોવા મળશે જ્યાં દરરોજ હજારો લોકો દર્શન માટે પહોંચે છે. પશ્ચિમ-ભારતના રાજસ્થાન રાજ્યના ઝુંઝુનુમાં પણ એક મંદિર છે, જેના વિશે એવું કહેવામાં આવે છે કે આ મંદિર કોઈ દેવી-દેવતાને નહીં પરંતુ કોઈ ખાસ વ્યક્તિને સમર્પિત છે. હા, આ મંદિરનું નામ છે 'રાણી સતી મંદિર'. આજે આ લેખમાં અમે તમને આ મંદિર વિશે નજીકથી જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ. આ મંદિર વિશે જાણ્યા પછી, તમે પણ ચોક્કસપણે તેની મુલાકાત લેવાનું પસંદ કરશો, તો ચાલો જાણીએ.
રાણી સતી મંદિર ભારતના કેટલાક મંદિરોમાંનું એક છે જે કોઈ દેવતાને બદલે કોઈ ચોક્કસ વ્યક્તિને સમર્પિત છે. આ મંદિર ઝુંઝુનુના પહાડો પર આવેલું છે જ્યાંથી આખા શહેરનું મનોહર દૃશ્ય પણ જોવા મળે છે જે મંદિરના આકર્ષણમાં વધારો કરે છે.
હિંદુ પૌરાણિક કથાઓમાં, એવું માનવામાં આવે છે કે રાણી સતીએ તેના પતિના મૃત્યુ પછી આત્મહત્યા કરી હતી. ત્યારથી રાણી સતી રાજસ્થાનના ઈતિહાસમાં દાદાજીના નામથી પ્રખ્યાત છે. રાણી સતીને ભક્તો દ્વારા નારાયણી દેવી અને દાદાજી (દાદી) જેવા અન્ય નામોથી પણ ઓળખવામાં આવે છે.
રાણી સતી મંદિરનો ઈતિહાસ
જો આપણે રાણી સતી મંદિરનો ઈતિહાસ જોઈએ તો તે આપણને આજથી લગભગ 400 વર્ષ ઇતિહાસમાં લઈ જાય છે. મંદિરમાં મળેલા પુરાવા અને દંતકથાઓ અનુસાર, મંદિરની પ્રમુખ દેવતા રાણી સતી છે જે રાજસ્થાની સ્ત્રી રાણી હતી. રાણી સતીનું અસલી નામ નારાયણી હતું જે તેમના જન્મ પછી રાખવામાં આવ્યું હતું. એવું માનવામાં આવે છે કે નારાયણી દેવી અથવા રાણી સતીના પતિ યુદ્ધ દરમિયાન માર્યા જાય છે, ત્યારબાદ રાણી સતી તેના પતિના મૃત્યુનો બદલો લે છે અને તેના પતિ સાથે સતી થાય છે. જે પછી લોકો પણ નારાયણી દેવીને આદિ શક્તિનું સ્વરૂપ માનવા લાગ્યા. આ રીતે ધીમે ધીમે નારાયણી દેવી પ્રત્યે લોકોની ભક્તિ વધતી ગઈ અને તેમને રાણી સતી તરીકે પૂજવા લાગ્યા.
રાણી સતી મંદિરનું સ્થાપત્ય
ઝુંઝુનુ વાલી રાણી સતી કા મંદિર ઝુંઝુનુની પહાડીઓ પર આવેલું એક ભવ્ય મંદિર છે જે તેની સ્થાપત્યકલા માટે પણ આકર્ષણનું કેન્દ્ર છે. મંદિરની અંદરનો ભાગ ઉત્કૃષ્ટ ભીંતચિત્રો અને કાચના મોઝેઇકથી શણગારવામાં આવ્યો છે જે સ્થળના સમગ્ર ઇતિહાસને દર્શાવે છે. રાણી સતી મંદિર સંકુલમાં હનુમાન મંદિર, સીતા મંદિર, ઠાકુર જી મંદિર, ભગવાન ગણેશ મંદિર અને શિવ મંદિર પણ છે.મુખ્ય મંદિરમાં બાર નાના સતી મંદિરો પણ છે. સંકુલની મધ્યમાં ભગવાન શિવની એક વિશાળ પ્રતિમા આવેલી છે અને તે લીલાછમ બગીચાઓથી ઘેરાયેલી છે.
રાણી સતીની વાર્તા
ઝુંઝુનુની રાણી સતીની કથા વર્ષો જૂની નહીં પરંતુ યૂગો પુરાણી હોવાનું માનવામાં આવે છે. જો પૌરાણિક કથાઓ અને દંતકથાઓ પર વિશ્વાસ કરવામાં આવે તો, રાણી સતીની વાર્તા મહાભારતના સમયથી શરૂ થાય છે જે અભિમન્યુ અને તેની પત્ની ઉત્તરા સાથે સંકળાયેલી છે. મહાભારતના ભયંકર યુદ્ધમાં કૌરવો દ્વારા બનાવેલા ચક્રવ્યુહને તોડતી વખતે અભિમન્યુનું મૃત્યુ થયું ત્યારે, કૌરવો દ્વારા કરવામાં આવેલા વિશ્વાસઘાતમાં અભિમન્યુને જીવ ગુમાવતા જોઈને ઉત્તરા શોકગ્રસ્ત થઇ અને સતી થવાનું નક્કી કર્યું. પરંતુ ઉત્તરા ગર્ભવતી હતી અને બાળકને જન્મ આપવાની હતી.
આ જોઈને શ્રી કૃષ્ણએ ઉત્તરાને તેના જીવનનો અંત લાવવાનો વિચાર ભૂલી જવા કહ્યું, કારણ કે તે એક સ્ત્રીના ધર્મની વિરુદ્ધ હતું જે બાળકને જન્મ આપવા જઈ રહી હતી. શ્રી કૃષ્ણની આ વાત સાંભળીને ઉત્તરા ખૂબ જ પ્રભાવિત થઈ અને તેણે સતી બનવાનો પોતાનો નિર્ણય બદલી નાખ્યો પરંતુ તેના બદલે તેણે એક ઈચ્છા વ્યક્ત કરી જેના અનુસાર તે આગામી જન્મમાં અભિમન્યુની પત્ની બનીને સતી બનવા માંગતી હતી.
ત્યાર બાદ ઉત્તરાનો જન્મ બીજા જન્મમાં રાજસ્થાનના ડોકવા ગામમાં ગુરસમલ બિરમેવાલની પુત્રી તરીકે થયો હતો, જેનું નામ નારાયણી હતું. જ્યારે અભિમન્યુનો જન્મ હિસારમાં જલીરામ જાલાનના પુત્ર તરીકે થયો હતો અને તેનું નામ ટંડન જાલાન રાખવામાં આવ્યું હતું. ટંડન અને નારાયણીના લગ્ન થયા અને તેઓ શાંતિપૂર્ણ જીવન જીવી રહ્યા હતા. તેની પાસે એક સુંદર ઘોડો હતો જેના પર હિસારના રાજાના પુત્રની નજર હતી જે તેને કોઈપણ કિંમતે મેળવવા માંગતો હતો પરંતુ ટંડને તેનો કિંમતી ઘોડો રાજાના પુત્રને સોંપવાનો ઇનકાર કર્યો હતો.
ત્યારબાદ રાજાનો પુત્ર બળ વડે ઘોડો મેળવવાનું નક્કી કરે છે અને આમ ટંડનને દ્વંદ્વયુદ્ધ માટે પડકારે છે. ટંડન બહાદુરીથી યુદ્ધ લડે છે અને રાજાના પુત્રને મારી નાખે છે. પછી રાજા ગુસ્સે થઈ જાય છે અને કપટથી ટંડનને મારી નાખે છે. ટંડનની શહાદત જોઈને નારાયણી થોડા સમય માટે શોકમાં ડૂબી જાય છે, પરંતુ થોડા સમય પછી તે બહાદુરી સાથે લડે છે અને રાજાને મારી નાખે છે અને તેના પતિની હત્યાનો બદલો પૂર્ણ કરે છે. તે પછી તે તેના પતિ સાથે સતી થવાની ઇચ્છાને આગળ રાખીને ટંડન સાથે સતી થાય છે.
ત્યારથી નારાયણીને સ્ત્રી શૌર્ય અને શક્તિના પ્રતીક તરીકે પૂજવામાં આવી અને રાણી સતી, દાદી મા, ઝુંઝુનુ વાલી રાણી સતી જેવા અન્ય નામોથી ઓળખવામાં અને પૂજા કરવામાં આવી.
રાણી સતી મંદિરનો મેળો
દેશભરમાં પ્રખ્યાત ઝુંઝુનુના રાણી સતી મંદિરમાં દર વર્ષે મેળાનું પણ આયોજન કરવામાં આવે છે. આ મેળો દર વર્ષે ભાદરવા મહિનાની અમાવાસ્યાના દિવસે ભરાય છે, જેમાં મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓ આવે છે. મેળા દરમિયાન ભક્તો દ્વારા નારાયણી દેવીને ચુંદડી ચઢાવવામાં આવે છે, તેમને શણગારવામાં આવે છે, સાથે જ મંદિર પ્રબંધન દ્વારા ભંડારા પણ ચલાવવામાં આવે છે.આ દિવસે મંદિરમાં દેવી સતીની વિશેષ પૂજા પણ કરવામાં આવે છે, જેમાં ભક્તો પોતાના પરિવાર સાથે પધારે છે. તમામ વિધિવિધાન સાથે દાદીની પૂજા કરીને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરે છે.
રાણી સતી મંદિર ખુલવાનો સમય
રાણી સતી મંદિર દરરોજ સવારે 5.00 થી બપોરે 1.00 અને બપોરે 3.00 થી રાત્રે 10.00 સુધી ખુલ્લું રહે છે. આ સમય દરમિયાન ભક્તો અહીં કોઇપણ સમયે દાદી અથવા રાણી સતીના દર્શન કરવા આવી શકે છે.
મુલાકાત લેવાના સ્થળો
જો તમે તમારા મિત્રો અથવા પરિવાર સાથે રાણી સતી મંદિર ઝુંઝુનુની મુલાકાત લેવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો અમે તમને જણાવી દઈએ કે રાણી સતી મંદિર, ખેતરી પેલેસ, લોહરગલ, મોદી અને ટિબરવાલ હવેલીની સાથે ઝુંઝુનુમાં જોવા માટેના અન્ય ઘણા પ્રખ્યાત પર્યટન સ્થળો છે. જેને તમે રાણી સતી મંદિરની મુલાકાત દરમિયાન લઇ શકો છો -
રહેવા માટે હોટેલો
જો તમે પણ રાણી સતી મંદિર ઝુંઝુનુની યાત્રામાં રહેવા માટે હોટેલ્સ શોધી રહ્યા છો, તો તમને જણાવી દઈએ કે ઝુંઝુનુમાં પ્રવાસીઓ અને તીર્થયાત્રીઓ માટે તમામ બજેટ હોટલ અને ધર્મશાળા ઉપલબ્ધ છે, જેને તમે તમારા બજેટ અને પસંદગીના હિસાબે પસંદ કરી શકો છો.
રાણી સતી મંદિર કેવી રીતે પહોંચવું
જે પ્રવાસીઓ રાણી સતી મંદિરની મુલાકાત લેવાનું આયોજન કરી રહ્યા છે અને રાણી સતી મંદિર ઝુંઝુનુની મુલાકાત કેવી રીતે લેવી તે જાણવા માગે છે? ચાલો તે તમામ પ્રવાસીઓને જણાવી દઈએ કે ઝુંઝુનુ રાજસ્થાન રાજ્ય સહિત ભારતના અન્ય તમામ મોટા શહેરો સાથે રોડ અને ટ્રેન માર્ગ દ્વારા સારી રીતે જોડાયેલું છે, જેનાથી મુસાફરી કરીને તમે સરળતાથી રાણી સતી મંદિર ઝુંઝુનુ આવી શકો છો.
ફ્લાઇટ દ્વારા
જો તમે ઝુંઝુનુની મુલાકાત લેવા માટે ફ્લાઈટમાં મુસાફરી કરવાનું વિચારી રહ્યા છો, તો તમને જણાવી દઈએ કે ઝુંઝુનુ માટે કોઈ સીધી ફ્લાઈટ કનેક્ટિવિટી નથી. આ માટે તમારે જયપુર એરપોર્ટની ફ્લાઈટ લેવી પડશે. જયપુર એરપોર્ટ ઝુંઝુનુનું સૌથી નજીકનું એરપોર્ટ છે જે ઝુંઝુનુથી લગભગ 185 કિમીના અંતરે આવેલું છે.
ટ્રેન દ્વારા કેવી રીતે મુસાફરી કરવી
ટ્રેન દ્વારા રાણી સતી મંદિરની મુસાફરી એ પ્રવાસીઓ દ્વારા સૌથી વધુ પસંદગીનો વિકલ્પ છે કારણ કે ઝુંઝુનુનું પોતાનું રેલવે જંકશન છે જે રાણી સતી મંદિરથી માત્ર 6.00 કિલોમીટરના અંતરે આવેલું છે. જ્યારે પણ તમે ટ્રેન દ્વારા મુસાફરી કરીને ઝુંઝુનુ રેલ્વે સ્ટેશન પર પહોંચો છો, ત્યારે તમે રેલ્વે સ્ટેશનની બહારથી ઓટો, ટેક્સી અથવા અન્ય સ્થાનિક પરિવહન દ્વારા લગભગ 20 મિનિટમાં સરળતાથી રાણી સતી મંદિર જઈ શકો છો.
રોડ દ્વારા
રોડ દ્વારા રાણી સતી મંદિર ઝુંઝુનુની મુસાફરી પણ ખૂબ જ સરળ અને અનુકૂળ છે કારણ કે ઝુંઝુનુ રાજસ્થાનના તમામ શહેરો સાથે રોડ નેટવર્ક દ્વારા જોડાયેલ છે, તેમજ ઝુંઝુનુ માટે નજીકના મોટા ભાગના શહેરોમાંથી બસો ચાલે છે, જેના દ્વારા પ્રવાસીઓ સરળતાથી ઝુંઝુનુ પહોંચી શકે છે. કરી શકે છે આ સિવાય તમે તમારી પર્સનલ કાર અથવા ટેક્સી બુક કરાવીને પણ અહીં આવી શકો છો.
દેશ-વિદેશના પ્રવાસ પ્રસંગો અને તમારી મુસાફરીના અનોખા અનુભવો શેર કરો, આ સિવાય અન્ય મુસાફરો ક્યાં જઇ રહ્યા છે અને તેઓ શું કરી રહ્યા છે? તે પણ જાણો. એકબીજાની સાથે ફરીએ અને એક બીજાને ગમતા રહીએ
તમારા જેવા લાખો ફરવાના શોખીન લોકોની જેમ તમે પણ Tripoto પર તમારા પ્રવાસની તસવીરો અને અનુભવો શેર કરો
મફતમાં ટ્રાવેલ કરવા માંગો છો? Tripoto પર આવી ક્રેડિટ મેળવો અને પછી તમારા આગામી પ્રવાસમાં હોટેલ બુકિંગ તેમજ વેકેશન પેકેજ મેળવો
Tripoto ગુજરાતીને ફેસબુક પર ફોલો કરવા માટે અહીં ક્લિક કરો