હવે શરૂ થયેલો પ્લાન બી, કાશ્મીરની સ્વર્ગીય ખીણોમાં મુસાફરી કરવાનો એક વિકલ્પ. કેન્સલ થયેલા પ્લાન્સ અને ફલાઇટ એ અમને અહીં આનંદવિહાર આઈ એસ એસ બી ટી સામેના ડાર્ક પેટ્રોલ પમ્પ પર લાવીને ખડકી દીધેલા.
એવો કશો જ ખાસ પ્લાન થયેલો નહોતો, બસ અમારા મગજમાં એક ચોક્કસ સ્થળ હતું. અમારી ડેસ્ટિનેશન સુધી કઈ રીતે પહોંચવું એવું વિસ્તૃત રીતે ઇન્ટરનેટ પર કે બીજે ક્યાંય કશું હતું નહીં. અત્યાર પૂરતું તો અમને એટલી ખબર હતી કે અમારે ઉત્તરકાશી જવું છે, અને ત્યાંથી અમારી છઠ્ઠી ઈન્દ્રિય અમને જ્યાં લઇ જાય ત્યાં.
તેથી, તે સમયે, અમે અમારો ખોટો મોહ ત્યાગ કર્યો અને તે માણસને જે જોઈએ તે કરવા દેવાનું નક્કી કર્યું અને ધારાપૂજામાં બેઠા. આ સંકેત પછી દિવ્ય આરતી જોઈ હતી, જે ઠીક હતી.
ગંગોત્રીની આજુબાજુનું આખું શહેર ગંગાના પ્રવાહ ના અવાજથી ગૂંજાય છે. તે ભયાનક છે અને પ્રેરણાદાયક પણ છે.
સવારે 6:00 વાગ્યે બસ દહેરાદૂન પહોંચવાની તૈયારીમાં હતી, તે સ્વાભાવિક રીતે નહોતું થયું અને અમે અમારી જાતે જ દહેરાદૂનથી ઉત્તરકાશીની છેલ્લી બસ જતા જોઈ રહ્યા. બીજી અડચણ પછી અમે ઝડપથી રિસ્પાના પુલ સુધી ઓટો કરાવી અને ઉત્તરકાશીની છેલ્લી જીપમાં બે બેઠકો પર ગોઠવાઈ ગયા.
દેહરાદૂનથી ઉત્તરકાશી પહોચતા જીપમાં પાંચ કલાકનો સમય લાગે છે.
ઉત્તરકાશી પહોંચતાંની સાથે જ અમે ટેક્સી સ્ટેન્ડ ઓફિસમાં ઘૂસીને નેલોંગ વેલી વિશે પૂછપરછ કરી. ટેક્સી સર્વિસના હેડ આ બંને શહેરની યુવતીઓ પાસેથી મોટી રકમ પડાવવાની તક પર કૂદી પડ્યાં, જાણે અમને અહીં વિશે કશી ખબર જ ન હોય. પરંતુ અમે કરી બતાવ્યુ. ગૌમુખ જવા માટે પરમીટ લેવા જવાની અને એ માટે તમારે પહેલા ગંગોત્રી જવું પડશે (અમે ગૌમુખ વિશે કંઇપણ કહ્યું?) તે અંગેની તકરાર સાંભળીને, મેં એમને કહ્યું કે અમને કોટબંગલા ફોરેસ્ટ ઓફિસ લઈ જાઓ. ગૂગલ એટલું પણ નકામું નથી હો.
જેઓ નેલોંગ વેલી વિશે જાણતા નથી તેમના માટે:
નેલોંગ ખીણ એ ગંગોત્રી રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનમાં એક ખડકાળ રણ છે, જે 11,400 ફૂટની ઊચાઇ પર છે. તિબેટનો ચીન દ્વારા કબજો કરવામાં આવ્યાના ઘણા સમય પહેલા, નેલોંગ વેલી તિબેટ અને ભારત વચ્ચેનો એક આવશ્યક વેપાર માર્ગ હતો. નિષ્ણાતો કહે છે કે જેઓ તિબેટ ગયા છે, તેઓ ચોંકી જશે કે નેલોંગ વેલીનો ભૂપ્રદેશ તેનાથી કેટલો સરખો છે. તેની સરખામણી હિમાલયના પ્રખ્યાત રણ લાહૌલ-સ્પિતી અને લદ્દાખ થઈ શકે છે. આ ખીણોની જેમ, નેલોંગ વેલીમાં પણ સમૃદ્ધ ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ છે, જે હવે તો રાજકીય અશાંતિ અને સરહદની તકરારમાં ખોવાઈ ગયો છે. ગામડાઓ, જેમણે નેલોંગ વેલી બનાવી હતી, ભારત-ચીન યુદ્ધ દરમિયાન 1962 માં ખાલી કરાઈ હતી. ત્યારથી ઐતિહાસિક ખીણ પર અનંત આર્મી કેમ્પનો કબજો છે.
સરકારી કચેરીઓમાં દોડ્યા પછી, હોટેલ શોધીને વળી પાછા આવી ગયા ઉત્તરકાશીમાં. તે ઓફ સીજન હતી અને મોટાભાગની હોટલો સંપૂર્ણ ખાલી હતી. અમે નદી દેખાઈ આવે તેવા ઓરડા માટે લક્ષ્ય રાખ્યું હતું, પરંતુ લગભગ એક કલાક સુધી ચળકતી ગરમીમાં રખડયા પછી, અમે મુખ્ય રસ્તાના અંતર્ગત દૃશ્ય માટે સ્થાયી થયા.
દિવસનો અંત અમારા રૂમમાં સ્વાદિષ્ટ કઢાઈ પનીર (આ સફર પરનુ એક નિયમિત ભોજન) અને તવા રોટીસ સાથે થયો.
ભંડારી હોટેલ મા રહેવાનુ થયુ અને એક અદ્ભુત વૃદ્ધ વ્યક્તિ રૂમની અને રસોડુ ની સેવાઓ મા હતા. રાત્રિ દીઠ ચાર્જ 400 રૂપિયા હતો.
ઉત્તરકાશીમાં શુભ સવારનો અર્થ, હોટલની બહાર તપાસ કરવી અને શક્ય તેટલું જલ્દી પરમિટનું કામ લપેટવું. આ મહત્વાકાંક્ષી નિષ્કર્ષ બપોર પછી બન્યો અને તે જ દિવસે આપણે નેલોંગ જવા રવાના થઈ શક્યા હોત, તેથી અમે તેના બદલે ગંગોત્રી તરફ પ્રયાણ કર્યું.
અમારા અદ્ભુત (નહીં) ડ્રાઈવરે અમને જે વિચારી શકે તે ખૂબ જ ખુશ ભાવ આપવાનું નક્કી કર્યું. ઉત્તરકાશીથી ગંગોત્રી સુધીની એક ટેક્સી 2,000 રૂપિયા લે છે. પરંતુ 50 કિલોમીટરના નેલોંગ વેલીના ચકરાવોની અગવડતાને કારણે તેમણે આરામથી 9૦૦૦ રૂપિયા ઉમેર્યા. હું અને અંજલિ બહાર નીકળી ગયા. તેમણે જેટલી રકમ ટાંકી તે આખી ટ્રિપ માટેનું તો અમારું બજેટ હતું. અંજલિએ મને ચુપ રહેવા કહ્યું અને સોદો કર્યો. ડ્રાઈવરે 10,000 રૂપિયાની નીચે એક રુપિયો લેવાનો ઇનકાર કરી દીધો અને હવે તેના નામ પરમિટ પર હોવાથી, ટૂંકા સમયમાં અમને નવો ડ્રાઇવર પણ મળી શક્યો નહીં. અમારા તૂટેલા હૃદય અને બેંક ખાતાઓ સાથે, અમે તેની દુષ્ટ યોજનાઓ સમક્ષ આત્મસમર્પણ કર્યું.
રસ્તેથી અમે ગંગનાની પાસે અટકી ગયા. જો તમને ઉત્તરકાશી રહેવાની રુચિ નથી, તો આ સ્થાન રાત રોકાવાનો ઉત્તમ વિકલ્પ છે. તેમાં ઘણી ઓછી હોટલો છે પરંતુ અહીંનું મુખ્ય આકર્ષણ ગરમ જરા નુ ગંગા જળ છે, જે તમામ પ્રકારના રોગો મટાડવાનું કહેવામાં આવે છે.
અમે અહિ વિશાળ કાકડીઓ ખાધી અને ફરીથી રસ્તા પર ઉતરી ગયા. જો તમારી પાસે લાંબી રસ્તાની સફરમાં ખરાબ ડ્રાઇવર હોય, તો તે દેવતાઓનો વાસ્તવિક શ્રાપ છે. તેની અનિયંત્રિત આક્રમકતા અને માત્ર અસંસ્કારી હોશિયારી ખરેખર પીડાદાયક હોય છે. ખાસ કરીને જ્યારે તમે ઘરથી સેંકડો કિલોમીટર દૂર હોવ.
અમે સાંજે 5-5: 30 ની આસપાસ ગંગોત્રી પહોંચ્યા અને જાણ કરવામાં આવી કે સાંજે આરતી સાંજે 7:00 વાગ્યે શરૂ થાય છે. ગંગોત્રીમાંથી ગંગાજળની બોટલ મેળવવા માટે અમારી મમ્મી એ અમને તેમના સોગંદ આપેલા. અમે ગંગાના હિમયુક્ત પાણીમાં ઝડપી સ્નાન કરવા પણ સ્વૈચ્છિકતા આપી હતી. તેથી, અમે, દિલ્હીની બે બિચારી છોકરીઓ, અમારા કપડાં બદલ્યાં અને હિન્દુ ધર્મના ચાર સૌથી શુભ સ્થળોમાંથી એક તરફ ચાલ્યા ગયા.
અમારો સવારનો નાસ્તો ગંગોત્રીના એક માત્ર ખુલ્લા ધાબા પર બનેલો. ખૂબ જ મસાલેદાર અને ગરમ મ મેગી હતી. હું હજી પણ તેને મારા મો માં ચાખી શકું છું, તે ખૂબ જ સ્વાદિષ્ટ હતી. અમે અમારા હેરાન પરેશાન ડ્રાઇવરને શુભેચ્છા પાઠવી અને રહસ્યમય નેલોંગ વેલી તરફ જતા રહ્યા. તે સ્થાન, જેનો ઇન્ટરનેટ પર દસ્તાવેજ ન હતો, હિમાલયનું આ રણ લોકો ની દૃષ્ટિથી છુપાયેલું હતું. પરમિટ અને અમે વધારાના બધા પૈસા ચૂકવ્યા તે પછીની તમામ મુશ્કેલીઓ પછી, નેલોંગ વેલી અમારા માટે મૂલ્યવાન હતી.
કેટલાક કારણોસર, અમે, મે અને મારી સૌથી સારી મિત્ર (અંજલિ) એ, ક્યારેય સ્લીપર બસમાં મુસાફરી કરી ન હતી. કેટલાક કારણોસર, અમે તે ભૂલ કરવાનું નક્કી કર્યું. બસની મુસાફરી એકદમ દયનીય હતી. એ.સી. આપણા ચહેરા પર એકદમ ઠંડી હવા ફુંકાવી રહી છે, આખી છત એ પહેલાથી જ એ.સી.માંથી પાણી ટપકાવે છે, બસ પોતે બે કલાક મોડી છે. તે રાતે દસ વાગ્યે દિલ્હીથી રવાના થવાનું હતું, પરંતુ અમે મધ્યરાત્રિથી જ આગળ વધ્યા. પરંતુ સામેના બર્થ પર એક ઉત્સાહી જર્મન તાંત્રીક હતા જેના લીધે અમે પ્રસ્થાન સુધી પૂરતા પ્રમાણમાં મનોરંજન કરતા રહ્યા.
અસંતોષ અને નિરાશ થઈને અમે ઉત્તરકાશી તરફ પાછા ફર્યા. અમે સવારે 4:00 વાગ્યાથી ઉભા હતા અને અમે ઇચ્છતા હતા કે ફક્ત આ નબળા ડ્રાઇવરની કંપનીમાંથી છૂટકારો મેળવવો જોઈએ. જે ક્ષણે ઉત્તરકાશી આવી, અમે અમારી બેગ ઉપાડી, ચુકવણી કરી અને ભાગ્યા. તે બપોરના ભોજન મા ફરી કઢાઈ પનીર હતુ. રસ્તામાં, મેં અને અંજલિએ નક્કી કર્યું હતું કે અમે બીજી રાત ઉત્તરકાશીમાં નહીં વિતાવીશું અને નીચે રિષિકેશ તરફ પ્રયાણ કરવાનું નક્કી કર્યું. આ સફર પર અમે લીધેલા શ્રેષ્ઠ નિર્ણય હતા.
અગ્રખાલ તેહરીનું એક ઉચ્ચ શહેર છે, જે ખાસ કરીને ઝાકળમાં ખોવાયેલું છે. અહીંથી વાહન ચલાવતા સમયે, દિવસનો કેટલો સમય હોય, તમારે ધંધો અને વાદળો આગળ આવવાનું અશક્ય બનાવતા હોવાથી તમારે તમારી હેડલાઇટ ચાલુ કરવી પડશે. હું અગ્રખાલમાં રોકાવાનું ખૂબ સૂચન કરું છું, કારણ કે હું અહીં પાછા જઇશ.
અમે રાત્રીના 8:00 વાગ્યા પછી રિશિકેશ પહોંચ્યા અને લક્ષ્મણ ઝૂલાની બીજી બાજુએ હિપ્સ્ટર લેનમાં રોકાવાનું નક્કી કર્યું હતું. રીક્ષા એ અમને લક્ષ્મણજુલા ની આગળ જ ઉતારી દીધા. રાતે સાડા આઠ વાગ્યે અમે રુષિકેશ ની શેરીઓ મા કોઈ આઈડિયા વગર ચાલતા હતા. અમને ગલીમાં પહોંચવામાં અને હોટેલ શોધવા માટે અમને 40 મિનિટનો સમય લાગ્યો. હોટેલ ઓમ કોટેજ કે એવી જ કંઈક હતી (અહીં બધું ઓમ / ગંગા કંઈક છે) સેવાની દ્રષ્ટિએ ભયંકર હતું. ઓરડો સરેરાશ હતો અને બાથરૂમ નો નળ લિક થતો રહ્યો. માત્ર રૂ. 600 મા ઓફ કોર્સ અમે કોઈ સ્યુટની અપેક્ષા રાખી રહ્યા ન હતા પરંતુ તે માણસ ઈન્ચાર્જ અસંસ્કારી હતો અને મદદગાર થવાનો તેનો હેતુ નહોતો.
રુષિકેશમાં દરેક કેફે વાઈટ ટૂરિસ્ટ માટે નિર્વાણની શોધમાં બનાવવામાં આવ્યા છે. ખોરાક આનંદદાયક રીતે વૈવિધ્યસભર છે, પરંતુ સંગીતથી લઈને સરંજામ સુધી, બધું જ બળપૂર્વક આત્માપૂર્ણ અને માનસિક છે. બહારના લોકોની સગવડ માટે બનેલ આ બનાવટી સંસ્કૃતિ પ્રત્યે મારો સાચો દ્વેષ છે. પરંતુ તે બધા વ્યવસાય તરફ ઉકળે છે, અને મારા માટે ન્યાય કરવો તે ખરેખર નથી.
વહેલી સવારે હોટલના રૂમમાં, અમે રેડબસ દ્વારા દિલ્હીની ટિકિટ બુક કરાવી. અમે રુષિકેશની આજુબાજુ લાંબા સમય સુધી રોકાવાનું અને પર્યટન માટે જવાનું વિચાર્યું હતું, પરંતુ મોટાભાગની બસો ખૂબ મોડું કે બહુ જલ્દી હતી. અને ગઈકાલથી અમારી લાંબી લાંબી રસ્તાની સફર અમને હજી કંટાળાજનક લાગતી હતી. સહેજ અનિચ્છાએ, અમે સાંજે 5:00 વાગ્યે બસ બુક કરાવી, આ રીતે અમે અમારા પલંગ પર રાત પસાર કરી શકીશું.
અમે એ ભંગાર બસમાં જરા પણ ઊંઘ્યા નથી તેની ખાસ નોંધ લેવી અને દહેરાદૂન થી ઉત્તરકાશી સુધી ની તે સફર ખૂબ લૂપી છતા સ્મૂથ હતી. એક તો અમે આખા રસ્તા પર સરખી રીતે ઊંઘ્યા નહોતા ઉપરથી સફર ખૂબ કંટાળાજનક, થાક લગાવી દે તેવો અને બળબળતો હતો તેથી અમારો ફરીથી ઉત્તરકાશીની ગવર્મેન્ટ ઓફિસમાં જવાનો કોઈ મૂડ નોહતો.
નેલોંગ વેલી : ઉત્તરાખંડના લડાખ વિશે જાણકારી
આ લેખમાં મેં પરમીટ લેવા વિશે સંપૂર્ણ જાણકારી આપી છે જે ખરેખર ખૂબ પીડાદાયક છે.
ઉત્તરકાશી એક વેલ ડેવલપ હિલ ટાઉન છે. અને ત્યાં 4-5 એટીએમ મશીન છે. અમે થોડા રૂપિયા ઉપાડ્યા અને ગંગોત્રી તરફ આગળ વધ્યા. અમારી ટ્રીપ કંઈક આવી રહી ઉત્તરકાશી-ગંગોત્રી (એક રાત માટે)-નેલોંગ વેલી-ઉત્તરકાશી.
ઉત્તરકાશીથી ગંગોત્રી સુધીનો રસ્તો સ્વર્ગીય છે. લીલાછમ જંગલો, સાથે દોડી આવતી ગંગા અને એવું વાતાવરણ છે બધું ઠીક કરી આપે.
ઉત્તરકાશીથી ગંગોત્રી સુધી ટેક્સીમાં પાંચ કલાક જેવું થાય છે.
મેં અને અંજલિએ તે ઇગ્નોર કર્યું કારણ અમે આ સ્વર્ગિય શાંતિનો આનંદ માણી રહ્યા હતા. હર્ષિલ વેલી ગંગોત્રી થી લગભગ કલાક પહેલા આવે છે અને તે પણ રાત્રી વિતાવવા માટે એક સુંદર જગ્યા છે. હર્ષિલ પછી ભાઈરોન ઘાટી આવે છે. અમે અહીં ચા પીવા ઊભા રહેલા. ભાઈરોન ઘાટીમાં વીજળી નથી તેથી ત્યાં ચા માટીના ચૂલા પર બને છે. અમે પેલા ઇરિટેટ ડ્રાઇવર થી એક બ્રેક લીધો અને અમારી કિંમતી ચા સાથે આહલાદક હવા ની મજા લીધી.
ગંગાના ઠંડા પાણીએ આંગળીને સ્પર્શ કર્યો તે ક્ષણે, અમે ત્યાં નહાવાના અમારા નિર્ણય પર ફરી થી વિચારણા કરવાનું શરૂ કર્યું. કોઈએ અમને એક જગ આપ્યો, અને અમે તેને ત્રણ વાર ખોવ્યો અને પછો મેળવ્યો. પરંતુ તે સંભવત થાક જ હતો જેણે અમને તે કરવા માટે દબાણ કર્યું. અંજલિ પહેલા ગઈ અને તેના માથા પર ત્રણ વિશાળ જગ ભરીને બરફ-ઠંડા પાણી (ઘણી બધી રેતી) રેડ્યું, ત્યારબાદ હું ગઈ. ધાર્મિક વિધિ પછી અમે પંડિતની સામે લડ્યા જેણે અમને ધારાપૂજા માટે બેસવા કહી રહ્યા હતા. અમે ગયા, ચેંજ કર્યુ અને પાછા પંડિતને ડોજ આપતા ગયા. પરંતુ અમે આખા દૃશ્ય વિશે કોઈપણ રીતે અસ્પષ્ટ હતા અને અમારી હાજરી સાથે ગંગોત્રીના હેડ પંડિતના પુત્રને (હાસ્તો) સ્વીકારવાનું નક્કી કર્યું.
આ સ્થળો અહીં સદીઓથી અડીખમ ઉભા છે. આ પર્વતો, નદીઓ વગેરે સૌથી પહેલા માણસ અહીંથી ચાલ્યો હશે તે પહેલાના છે, અહિ અસંખ્ય સંસ્કૃતિ પરિણમી છે. જો આવા અજાયબીઓની ઉત્કૃષ્ટ હાજરીમાં રહેવું એ દૈવી નથી, તો પછી હું જાણતી નથી કે તે શું છે.
રાત્રિભોજન માટે અમે ગંગોત્રીમાં મસાલા ઢોસા અજમાવીને બીજી ભૂલ કરી અને પછી આરામ માટે ફરી કઢાઈ પનીર તરફ વળ્યા. સવારે 4:30 વાગ્યે ઉઠીને નેલોંગ વેલી જવાનુ હતુ તેથી વહેલા સુઈ ગયા.
તે સારુ હતુ. પરંતુ વાત એ છે કે આખી ખીણ એક નાનો કિલ્લો છે. ત્યાંના એકમાત્ર નાગરિકો ગામડાંના લોકો રસ્તા બનાવે છે. બાકી, નેલોંગ વેલી મૂળભૂત રીતે એક વિશાળ સૈન્ય શિબિર છે. સરહદની ખૂબ નજીક હોવાથી, આ સમજી શકાય તેવું છે. પ્રતિબંધિત ક્ષેત્રની અંદર અમને 30 કિ.મી. રોકવામાં આવ્યા હતા, અને શિબિરની નજીક સાઇન બોર્ડના ફોટા પણ લેવાની મંજૂરી નહોતી.
આ સ્પષ્ટ રીતે અમારી સફરનો સૌથી લાંબો દિવસ હતો. અમે કુલ 15 કલાક રસ્તા પર રોકાયા. તે ગંગોત્રી-નેલોંગ વેલી- ઉત્તરકાશી- રુષિકેશ. પરંતુ તેહરીથી ઉત્તરકાશી અને ત્યાથી રુષિકેશ સુધીની ડ્રાઇવને કારણે આપણે બધુ ભૂલી ગયા. તેહરી ખૂબ સુંદર છે. તમે વાદળો અને નાના ધોધ મા થી વાહન ચલાવો છો, હવા તાજી અને ઉત્સાહપૂર્ણ છે.
અમે ઝડપી રાત્રિભોજન કર્યું, લાંબુ સ્નાન કર્યું અને બહાર નીકળી ગયા.
અમે લિટલ બુદ્ધ કેફેમાં નાસ્તો કરી લિધો. આ સ્થાન હાઈપ વર્થ છે કારણ કે ખોરાક એકદમ જુનો છે. અમારા મો ભરાયા પછી, અમે બસ સ્ટેશન તરફ ચાલવાનું શરૂ કર્યું (જે ખૂબ જ દૂર છે). 40-45 મિનિટ ચાલવા પછી, અમે એક ઓટો થી બસ સ્ટેશન તરફ ગયા.
થોટફુલ ટેક-અવે
મહિલાઓને વધુ વખત સાથે પ્રવાસ કરવાની જરૂર રહે છે. અંજલિ અને મેં 13 વર્ષોથી એક સુંદર મિત્રતા શેર કરી છે, અને સાથે મુસાફરી હંમેશાં આપણા બંધનને મજબૂત બનાવે છે. છેલ્લા વર્ષમાં, મેં મોટે ભાગે બીજી સ્ત્રી સાથેની જોડીમાં મુસાફરી કરી છે, અને તે માત્ર સૌથી સમજદાર કસરત છે.
હું મહિલાઓને વધુ અને વધુ દૂર એક સાથે મુસાફરી કરવા વિનંતી કરું છું.
આ પૃષ્ઠ તરફ દોરી જતી વારંવારની શોધ: -
રાજપુર રોડ દહેરાદૂનની શ્રેષ્ઠ હોટલ, દહેરાદૂન નજીક જોવા માટેનું શ્રેષ્ઠ સ્થળ, દહેરાદૂનમાં પર્યટક સ્થળોની છબીઓ, દહેરાદૂનની મુલાકાત, દેહરાદૂનમાં ફરવા માટેના સ્થળો